kąt Q jest bardzo ważnym wskaźnikiem biomechanicznej funkcji kończyny dolnej . Pomiar ten odzwierciedla wpływ mechanizmu czworogłowego na kolano (stąd kąt „Q”). Po prawidłowej ocenie dostarcza bardzo przydatnych informacji dotyczących wyrównania miednicy, nogi i stopy. Określenie kąta Q jest szczególnie ważne dla pacjentów aktywnych sportowo, zarówno w sportach wyczynowych, jak i rekreacyjnych. Konieczne jest również zmierzenie tego kąta u pacjentek, które chodzą dla zdrowia lub często wspinają się po schodach. Wpływ nadmiernej pronacji na kąt Q również zasługuje na uwagę, ponieważ kontrolowanie pronacji stóp może często zmniejszyć szkodliwe skutki nieprawidłowego kąta Q.

wyznaczanie kąta Q

Definicja i procedura. Kąt Q to kąt między mięśniem czworogłowym (głównie rectus femoris) a ścięgnem rzepki.1 dostarcza użytecznych informacji dotyczących ustawienia kolana w płaszczyźnie czołowej. Mierzy się kąt utworzony przez pociągnięcie mięśnia czworogłowego od miednicy do rzepki i pociągnięcie ścięgna rzepki na piszczeli. Ponieważ duże siły są przenoszone przez rzepkę podczas wyprostu, niewspółosiowość spowoduje problemy z funkcją kolana.

Aby zmierzyć kąt Q, zacznij od kolana i biodra pacjenta w wyproście, a mięsień czworogłowy rozluźniony. Najpierw umieść oś środkową goniometru o długim ramieniu nad środkiem rzepki. Następnie palpować bliższą piszczel i wyrównać dolne ramię goniometru wzdłuż ścięgna rzepki do guzka piszczelowego. Weź górne ramię goniometru i skieruj je bezpośrednio na przedni górny kręgosłup biodrowy (ASIS). Mały kąt mierzony przez goniometr to kąt Q.

pozycja pacjenta. Niewielkie różnice w pozycjonowaniu pacjenta mają znaczący wpływ na pomiar kąta Q, A niezawodność pomiaru w pozycji leżącej jest tylko umiarkowana.2, 3 najlepszym sposobem wykonania tego testu jest postawienie pacjenta w pozycji stojącej. Ma to tę zaletę, że pomiar kąta Q w zwykłej pozycji pionowej pacjenta, dzięki czemu uwzględniono normalne naprężenia obciążające. Oznacza to, że w pomiarze uwzględniono dodatkowe naprężenia koślawego na kolanie i wewnętrzne siły rotacyjne spowodowane nadmierną pronacją stopy. Ponieważ najbardziej interesuje nas ocena funkcjonowania kolana podczas codziennych i sportowych aktywności, z pewnością sensowne jest uzyskanie tego ważnego pomiaru w pozycji obciążającej.

zakresy normalne. Przy pomiarze w pozycji stojącej kąt Q powinien wynosić od 18° do 22°.4 samce znajdują się zwykle na dolnym końcu tego zasięgu, podczas gdy samice (ze względu na szerszą miednicę) mają wyższe wymiary. Jeden z autorów uważa stojące kąty Q większe niż 25° u samic i 20° u samców za nienormalne.5 przy pomiarze w pozycji leżącej wartości będą niższe, a normalny zakres kończy się na 15° u samców i 20 ° u samic.6 ogólnie rzecz biorąc, jeśli chodzi o kąt czworogłowy, mniej jest lepsze niż więcej.

problemy związane z kątem Q

Kąt Q mierzony na wyższym końcu zakresu normalnego wskazuje na tendencję do dodatkowego stresu biomechanicznego podczas forsownych lub powtarzalnych czynności z użyciem kolana. Gdy pomiar przekracza normalne granice, prawdopodobieństwo wystąpienia objawów stawu kolanowego gwałtownie wzrasta. Problemy te zależą od wielu czynników, w tym nawykowych sił na kolanie i innych zaburzeń wyrównania.

śledzenie rzepki. Wysoki kąt Q zakłóca płynny ruch rzepki w rowku udowym. Z biegiem czasu, a zwłaszcza w przypadku aktywności sportowych i/lub wspinaczki po schodach, ta mikrouraza powoduje niespecyficzny ból przedniego kolana. Zespół bólowy rzepkowo-udowy rozwija się, gdy zaburzenia śledzenia nadal, i powoduje zaburzenia równowagi mięśniowej.7 ostatecznie stwierdza się ubieranie chrząstki Na spodzie rzepki (chondromalacia patellae) i zwyrodnienie powierzchni stawowych kolana (DJD). W tym momencie dokonano trwałych uszkodzeń, a całkowite wyleczenie zwykle nie jest możliwe.

nadmierna pronacja stopy. Gdy pacjent ma nadmierną pronację stopy, naprężenia pod kątem Q są powiększane. Wydłużony czas pronacji powoduje nadmierne rotacje wewnętrzne kości piszczelowej, utrudniając jej prawidłową rotację zewnętrzną podczas progresji chodu w fazie postawy. Ten nadmierny wewnętrzny obrót piszczelowy przenosi nieprawidłowe siły w górę łańcucha kinetycznego i wytwarza naprężenia kolana przyśrodkowego, zmiany wektora siły mechanizmu czworogłowego i boczne śledzenie rzepki.Połączenie wyższego kąta Q z nadmierną pronacją powoduje szybszy postęp od dysfunkcji kolana przez bóle stawów rzepkowo-udowych do choroby zwyrodnieniowej stawów.

zmniejszanie kąta Q

podpory ortotyczne. Najskuteczniejszym sposobem zmniejszenia wysokiego kąta Q i zmniejszenia naprężeń biomechanicznych w stawie kolanowym jest zapobieganie nadmiernej pronacji za pomocą niestandardowych ortez funkcjonalnych.9 jedno z badań wykazało, że stosowanie miękkich ortez korekcyjnych było bardziej skuteczne w zmniejszaniu bólu kolana niż tradycyjny program ćwiczeń.10 nowsze badania pokazują, że asymetrie kąta Q, wtórne do nadmiernej pronacji wpływającej na ustawienie kolana,mogą być skutecznie kontrolowane lub korygowane przy użyciu niestandardowych funkcjonalnych ortez.11

ćwiczenia i ćwiczenia. Chociaż nie odnotowano żadnej regulacji w celu zmniejszenia kąta Q, poszukiwanie niewspółosiowości miednicy i kolana powinno być częścią opieki. Ważne jest przywrócenie dobrej funkcji biomechanicznej wszystkim stawom obu kończyn dolnych.

należy uwzględnić Rozciąganie napiętych mięśni i wzmocnienie słabych obszarów. Mięśnie powszechnie uznane za napięte obejmują: czworogłowy, ścięgna ścięgna, zespół biodrowo-biodrowy i gastrocnemius. Vastus medialis skośny (VMO) jest zwykle słabszy niż przeciwstawny mięsień vastus lateralis. Czasami koordynacja tych mięśni stała się nienormalna. Wzmocnienie może wymagać szczególnego skupienia się na czasie skurczów mięśni. Obecnie zalecane są ćwiczenia zamknięte łańcuchowe (takie jak przysiady ścienne) wykonywane tylko do 30° zgięcia.12

1 Magee DJ. Ortopedyczna Ocena Fizyczna. Philadelphia:WB Saunders, 1987: 296.
2 Olerud C, Berg P. Zmiana kąta Q z różnymi pozycjami stopy. Clin Orthop 1984; 191: 162-165.
3 Tomsich DA et al. Wyrównanie rzepkowo-udowe: niezawodność. J Ortho Sports Phys Ther 1996; 23: 200-208.
4 Loudon JK, Jenkins w, Loudon kl. Związek między statyczną postawą a urazem ACL u sportowców płci żeńskiej. J Ortho Sports Phys Ther 1996; 24: 91-97.
5 Post WR. Ból rzepkowo-udowy: niech badanie fizykalne określić leczenie. Phys Sports Med 1998; 26.
6 Hvid I, Anderson LB, Schmidt H. Chondromalacia patellae: the relation to anormal patellofemoral joint mechanics. Acta Orthop Scand 1981; 52: 661-669.
7 Galea AM, Albers JM. Ból rzepkowo-udowy: celowanie w przyczynę. Phys Sports Med 1994; 22.
8 Tiberio D. The effect of excessive subtalar joint pronation on patellofemoral mechanics: a theoretical model. J Ortho Sports Phys Ther 1987; 9: 160-165.
9 D ’ Amico JC, Rubin M. Wpływ ortezy stóp na kąt czworogłowy. J Am Podiatr Med Assoc 1986; 76: 337-340.
10 Eng JJ, Pierrynowski Mr.ocena ortezy miękkiej stopy w leczeniu zespołu bólowego rzepkowo-udowego. Phys Ther 1993; 73: 62-70.
11 Kuhn DR, Yochum TR, Cherry AR, Rodgers SS. Natychmiastowe zmiany kąta czworogłowego kości udowej po włożeniu aparatu ortopedycznego. J Manip Physiol Ther 2002; 25 (7): 465-470.
12 Johnson RM, Poppe TR. Biorąc pod uwagę ból rzepkowo-udowy: ćwiczenia na receptę. Strength Condition J 1999; 21: 73-75.