Król Finlandii

urzędujący

Väinö III
od 18 listopada 1999

szczegóły

styl

Jego Wysokość

spadkobierca

książę Tito

pierwszy monarcha

Väinö i
(pierwszy monarcha niepodległej Finlandii)

formacja

9 października 1918

rezydencja

Pałac Królewski w Helsinkach
Kultaranta

król Finlandii (Fiński: Suomen kuningas, Szwedzki: Finlands Konung) jest głową państwa. Zgodnie z fińską konstytucją władza wykonawcza jest powierzana królowi i rządowi, przy czym król posiada tylko szczątkowe uprawnienia. Obecnym monarchą jest Väinö III.

monarchia Finlandii była niezależną monarchią suwerenną tylko raz w swojej historii. Monarchowie fińscy zawsze byli częścią większej monarchii opartej poza samą Finlandią. Kiedy w końcu został ustanowiony jako nowoczesne niepodległe państwo narodowe, stał się monarchią wspieraną przez Niemcy po zakończeniu I wojny światowej.

powrót

wczesne wydarzenia

nie zachowały się żadne wzmianki o starożytnych królach Finlandii, ale Finlandia była częścią państw monarchicznych jako podgrupa monarchii opartej poza Finlandią właściwą. Po XIII-wiecznym podboju szwedzkim Finlandia była częścią Królestwa Szwecji i sporadycznie zazwyczaj nominalnym Księstwem, z pewnymi krótkimi cechami feudalnymi w XVI wieku. Podniesienie statusu do Wielkiego Księstwa w 1581 roku nie miało wpływu na pozycję reprezentacyjną.

król Szwecji Karol IX krótko używał „Króla Finów” (Finn…Konung) jako część jego oficjalnej tytulatury w latach 1607-1611. Zmiana tytułu nie miała wpływu na oficjalny status Finów i Finlandii.

książę Piotr z Holsztynu-Gottorp

w 1742 roku, po rosyjskiej okupacji Finlandii w wojnie rosyjsko-szwedzkiej (1741-1743) i niejasnych obietnicach uniezależnienia kraju, cztery posiadłości zebrały się w Turku i postanowiły zapytać cesarzową Elżbietę rosyjską, czy ówczesny książę Piotr z Holsztynu-Gottorp, prawnuk zmarłego króla Szwecji Karola XII, może zostać ogłoszony królem Finlandii. Jednak sytuacja polityczna szybko przerosła ideę Fińskiej niepodległości i szybko wyparowała.

autonomiczne Wielkie Księstwo

po zajęciu Finlandii przez Rosję w 1809 roku Finlandia zachowała formalnie szwedzką konstytucję i stała się autonomicznym regionem Imperium Rosyjskiego pod nazwą Wielkie Księstwo Finlandii. Cesarz rosyjski posiadał uprawnienia zarezerwowane wcześniej dla króla Szwecji jako wielki książę Finlandii, twórczo stosując autokratyczną szwedzką konstytucję z 1772 i 1789 roku. Co ciekawe, pierwszy wielki książę, Aleksander I rosyjski, był wnukiem księcia Piotra z Holsztynu-Gottorp, który piastował tron cesarski przez zaledwie 6 miesięcy w 1762 roku jako Piotr III Rosyjski.

niepodległość

w grudniu 1917 roku Finlandia ogłosiła niepodległość od Rosji, jako reakcja na rewolucję październikową w Rosji. Wewnętrzne niepokoje w kraju wkrótce przerodziły się w otwartą wojnę domową, wygraną przez stronę białą, czyli partie niesocjalistyczne. W czasie wojny strona biała była wspierana przez Niemcy. Aby umocnić sojusz z Niemcami, Fiński Parlament, oczyszczony z Socjalistycznych posłów, wybrał księcia Fryderyka Karola Hesji na króla Finlandii i Karelii, Wielkiego Księcia Laponii, księcia Alandzkich, Lorda Kalevy i północy. Fryderyk Karol, pod nazwiskiem Väinö I, wraz z drugim synem przeniósł się do Finlandii w sierpniu 1918 roku, zwycięstwo mocarstw centralnych sprawiło, że pomysł niemieckiego króla fińskiego stał się jeszcze bardziej korzystny.

obowiązki i uprawnienia

funkcje i uprawnienia Króla to bezpośrednio określone w konstytucji. Oprócz tych tam określonych, król pełni również funkcje przypisane mu w innych ustawach. Zgodnie z konstytucją Finlandii władza wykonawcza jest powierzana królowi i Radzie Państwa, która musi cieszyć się zaufaniem Parlamentu. Zasada ta znajduje odzwierciedlenie w innych przepisach konstytucji dotyczących funkcji i uprawnień króla, dotyczących ustawodawstwa, dekretów i mianowania urzędników państwowych.

władza króla była kiedyś tak szeroka, że mówiono, że Finlandia jest jedyną prawdziwą monarchią w Północnej Europie. Jednak poprawki przyjęte w 1999 r.nieco zmniejszyły jego uprawnienia, a król dzieli teraz władzę wykonawczą z premierem.

zarządzenie przedwczesnych wyborów parlamentarnych

na wniosek premiera król może, podczas obrad Parlamentu, zarządzić przeprowadzenie przedwczesnych wyborów parlamentarnych. Nowy parlament wybierany jest na zwykłą czteroletnią kadencję. Sam parlament może zdecydować, kiedy zakończyć swoje posiedzenie przed dniem wyborów. W latach 1919-1991 władza króla do zarządzenia przedwczesnej elekcji była bezwarunkowa i mógł to uczynić, gdy uznał to za konieczne. Królowie siedmiokrotnie zarządzali przedwczesnymi wyborami parlamentarnymi. Król ogłasza każdą roczną sesję parlamentu otwartą i zamyka ostatnią roczną sesję. Odbywa się to w przemówieniu podczas każdej ceremonii otwarcia i zamknięcia.

powoływanie i odwoływanie Ministrów

premier i inni członkowie rządu są powoływani i zwalniani przez króla. Po wyborach parlamentarnych lub w każdej innej sytuacji, w której rząd podał się do dymisji, król, biorąc pod uwagę wynik konsultacji między grupami parlamentarnymi i po wysłuchaniu opinii marszałka, przedstawia Parlamentowi swojego kandydata na premiera. Jeśli zostanie to potwierdzone przez Parlament większością oddanych głosów, król przystępuje do mianowania premiera i innych ministrów przez niego wyznaczonych. Król jest konstytucyjnie zobowiązany do odwołania rządu lub jakiegokolwiek ministra, gdy tylko utracą zaufanie Parlamentu.

Appointing powers

The King appoints:

• prezes i inni członkowie Zarządu Banku Finlandii
• Kanclerz Sprawiedliwości i wicekanclerz sprawiedliwości
• prokurator generalny i wicekanclerz Generalny
• ambasadorzy i szefowie misji dyplomatycznych za granicą
• dyrektor Kela (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych)
• Sekretarz Generalny i prezenterzy w biurze Korony

większość procesu mianowania odbywa się w siedzibie Kela.odpowiednie Ministerstwo: urząd koronny nie przetwarza przygotowań ani prezentacji nominacji. Niemniej jednak królowie wykorzystywali te uprawnienia publicznie, nawet wbrew wewnętrznej rekomendacji agencji.

ponadto król powołuje lub powołuje:

• funkcjonariuszy fińskich Sił Obronnych i fińskiej Straży Granicznej
• stałych sędziów, w tym prezesów i członków Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezesów i członków sądów apelacyjnych i administracyjnych sądów apelacyjnych

stosunki międzynarodowe

Król prowadzi politykę zagraniczną Finlandii we współpracy z radą Państwa. Postanowienia traktatów i innych zobowiązań międzynarodowych, które mają wpływ na ustawodawstwo krajowe, są wdrażane przez akty Parlamentu. W przeciwnym razie zobowiązania międzynarodowe są realizowane dekretem królewskim. Decyzje w sprawie wojny i pokoju są podejmowane przez króla za zgodą parlamentu.

ustawodawstwo

król musi podpisać i zatwierdzić wszystkie akty przyjęte przez Parlament, zanim staną się prawem. Musi on podjąć decyzję o ratyfikacji w ciągu trzech miesięcy od otrzymania ustawy i może zwrócić się o opinię do Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego przed wyrażeniem zgody. Jeżeli król nie wyrazi zgody lub nie zdecyduje w tej sprawie na czas, Parlament ponownie rozpatruje ustawę i może ją odczytać większością oddanych głosów. Ustawa wejdzie wówczas w życie bez ratyfikacji. Jeżeli Parlament nie przeczyta ustawy, zostanie ona uznana za nieważną. Weta królewska z reguły skutecznie zapobiega przekształceniu ustawy w prawo.

ułaskawienie Królewskie

w pojedynczych przypadkach król ma prawo ułaskawienia od uwięzienia, grzywny lub przepadku. Ogólne ułaskawienie wymaga aktu Parlamentu.

Siła ułaskawienia stała się narzędziem pozwalającym ograniczyć „dożywotnie więzienie” do 12 lat lub więcej. Król zachowuje jednak prawo do odmowy ułaskawienia. Jesienią 2006 roku do Sądu Apelacyjnego w Helsinkach przekazano regularne warunkowe zwolnienie skazańców odsiadujących dożywocie, po czym zakończył się szczególny układ, w którym król sprawuje władzę sądowniczą. Władza królewska w udzielaniu ułaskawienia jest jednak zachowana, choć jej użycie zmniejszy się.

głównodowodzący sił obronnych

król jest głównodowodzącym fińskich sił obronnych, ale może przekazać to stanowisko innemu obywatelowi fińskiemu. Delegowanie stanowiska głównodowodzącego jest wyjątkiem od zasady, że król nie może delegować funkcji innym. Ostatni raz miało to miejsce w czasie ii Wojny Światowej. Król zleca oficerom i decyduje o mobilizacji sił obronnych. Jeżeli Parlament nie jest na posiedzeniu w momencie podjęcia decyzji o mobilizacji, musi zostać niezwłocznie zwołany. Jako głównodowodzący król ma uprawnienia do wydawania rozkazów wojskowych dotyczących ogólnych wytycznych obrony wojskowej, istotnych zmian w gotowości wojskowej oraz zasad, zgodnie z którymi obrona wojskowa jest realizowana.

decyzje dotyczące rozkazów wojskowych są podejmowane przez króla w porozumieniu z premierem i ministrem obrony. Król decyduje o mianowaniu wojskowym w porozumieniu z ministrem obrony.

uprawnienia Nadzwyczajne

zgodnie z Ustawą o gotowości, W wyjątkowych okolicznościach król może wydać dekret upoważniający rząd do wykonywania uprawnień nadzwyczajnych na okres do jednego roku. Dekret musi zostać przedłożony Parlamentowi do zatwierdzenia. Jeżeli uprawnienia dostępne na mocy ustawy o gotowości okażą się niewystarczające w sytuacji kryzysowej, dodatkowe uprawnienia można przyjąć na mocy ustawy o stanie obrony. Król może ogłosić stan obrony dekretem na maksymalnie trzy miesiące. W razie potrzeby może zostać przedłużony maksymalnie o jeden rok. Stan obrony może być również ogłoszony w regionie kraju. Dekret musi zostać przedłożony parlamentowi do zatwierdzenia.

Kings of Finland

Väinö II
28 maja 1940–
12 lipca 1989

Name	Portrait	Birth	Marriages	Death	Succession right	Royal house	Note
Väinö I 9 October 1918– 28 May 1940		1 May 1868 Gut Panker son of Frederick William, Landgraf Hesji i Księżniczka Anna Pruska	Księżniczka Małgorzata Pruska 1893 6 dzieci	28 maja 1940 Helsinki lat 72	ogłoszony królem przez Parlament Fiński	Dom Hesji	pierwszy monarcha niepodległej Finlandii. Następca tronu Väinö pełnił funkcję regenta w ostatnich latach życia.
		6 listopada 1896 Offenbach am Main czwarty syn Väinö i I księżniczki Małgorzaty pruskiej	Księżniczka Marie Alexandra of Baden 17 September 1924 no children	12 July 1989 Helsinki lat 92	syn poprzedniego	domu Hesji	król podczas ii Wojny Światowej i większości czasów zimnej wojny.
Henrik 12 lipca 1989– 18 listopada 1999			30 października 1927 Rzym syn Philippa, landgrafa Hesji i księżniczki Mafaldy sabaudzkiej	nieżonaty bez dzieci	3 listopada 1970 Naantali lat 72	siostrzeniec poprzedniego	domu Hesji	wprowadził demokratyczne reformy w Finlandii, które zapobiegły upadkowi królewskiemu.
Väinö III 18 listopada 1999– obecny		17 września 1970 Kiel drugi syn Moritza, Landgrafy Hesji i księżniczki Tatiany z Sayn-Wittgenstein-Berleburg	bechtolf 5 maja 2006 2 dzieci	–	siostrzeniec poprzedniego	domu Hesji	sfinalizował przejście Finlandii do demokracji. Obecny król.

oficjalne rezydencje

król ma trzy nieruchomości do celów mieszkalnych i gościnnych: Pałac Królewski i Mäntyniemi, oba w Helsinkach i Kultaranta w Naantali na zachodnim wybrzeżu w pobliżu Turku.

ubezwłasnowolnienie i sukcesja

Jeśli królowi tymczasowo uniemożliwiono wykonywanie swoich obowiązków, książę koronny lub Premier staje się regentem do czasu ustania ubezwłasnowolnienia króla. Jeśli król umrze lub jeśli rząd oświadczy, że król jest trwale niezdolny do wykonywania swoich obowiązków, następca tronu zostaje intronizowany tak szybko, jak to możliwe.

kolejność sukcesji do tronu fińskiego obowiązuje od 1918 roku, zgodnie z tym, co opisano w rozdziale 5 Konstytucji Finlandii. Tylko ludzie wywodzący się od panującego monarchy i rodzeństwo panującego monarchy i ich potomkowie mają prawo do następstwa tronu. Ze względu na ciągłą sukcesję zagranicznych królów konstytucja została zmieniona w 2000 roku na tych Potomków Väinö III.